धक्कादायक ! भारतातील ‘या’ गावात भा’ड्यावर मिळते पत्नी, असतो १ वर्षाचा करार…

भारतासारख्या मोठ्या देशात अशा अनेक पद्धती आणि प्रथा आहेत जे सभ्य समाजाच्या दृष्टीने पूर्णपणे चुकीच्या आहेत परंतु का-यद्याची प्रक्रिया असूनही त्यावर नि-यंत्रण ठेवले जात नाही. देशात बर्‍याच वाई’ट प्र’था आजही अं-धा-धुं-ध चालल्या जातात. कुणी विचार करू शकेल की भारतात अशी कोणतीही जागा असेल जिथे लग्नासाठी मु’लींची बो’ली ला’वली जाते.

मु’लींना एका वर्षाच्या क’रा’रावर प’त्नी म्हणून घेतले जाते:- होय हे घ’डत आहे. तेही भारताच्या मध्य प्रदेश राज्यात. वास्तविक, मध्य प्रदेशातील शिवपुरी नावाच्या ठिकाणीधड़ीचा प्र’था खूप लोकप्रिय आहे. या प्रथे’मध्ये मु’लींना एका वर्षासाठी भा’ड्याने दिले जाते. मु’लगी भा’ड्याने देणारी व्यक्ती मु’लीच्या भा’ड्याचे सुमारे 15,000 ते 25,000 घेते.

मु’लींच्या कुटुंबियांना कोणतीही अ’डचण नाही:- शिवपुरीमध्ये दरवर्षी मु’लींची बा’जारपे’ठ भ’रवली जाते पण यावर मु’लींच्या कुटुंबातील स’दस्यांना कोणतीही अ’डचण नसते. उलट हे सर्व त्यांच्या त्यांच्या इच्छेनुसारच घ’डते. येथे दरवर्षी मु’लींना पत्नी बनविण्याचा व्यापार केला जातो. मुलींचे कुटुंब वर्षभर मुलीला आनंदाने भा’ड्याने देते.

भा’ड्याने घेतलेल्या व्यक्तीस मु’लीला क’रार केलेल्या वेळेपेक्षा जास्त ठेवू इच्छित असेल तर घरातील लोक सहमत होतात आणि मु’लीचे त्याच्याशी लग्न लावून दिले जाते. पण एक वर्षासाठी तर लग्न न करताच त्यांना मुलांकडे सोपवण्यात येते, हे वाचून आपल्या पा’याखालची ज’मीन स’रकली असेल ना, तर अजून पुढे वाचा.

पूर्ण कागदी व्यव’हार केला जातो:- आम्ही तुम्हाला सांगतो की हा क’रार कागदाच्या कामकाजा नंतरच पूर्ण मानला जातो. त्यासाठी दहा रुपयांपासून ते 100 रुपयांपर्यंतचे मु-द्रांक कागदपत्रे आहेत, ज्यावर व्यवहारासं-दर्भात अटी व शर्ती लिहिल्या असतात. यावर मु’लीची आणि मु’लाची तसेच त्यांच्या कुटुंबाची सही असते.

अनेक दशकांपासून ही प्र’था चालू आहे:- मुलगी भा’ड्याने देण्याची ही प्र’था आज नव्हे तर अनेक दशकांपासून चालू आहे. परंतु आजतागायत या वि’रोधात कोणी आवाज उठविला नाही. महिला सक्षमीकरणाला प्रो-स्ता-हन करणार्‍या संस्था या प्रथेच्या वि’रोधात काहीही करू शकल्या नाहीत.

एकाच मु’लीचा पुन्हा पुन्हा व्यवहार केला जातो:-  इथल्या मु’लींची अ’वस्था अशी आहे की जेव्हा ती कोणासोबत वर्षभरासाठी राहून परत आली तर तिची पुन्हा बो’ली लावली जाते. त्यानंतर परत ती एका वर्षासाठी वि’क’ली जाते आणि वर्षभर त्या पु’रुषासमवेत प’त्नीचे काम ती करते.

क’रार मध्येच थांबवता देखील येवू शकतो:- ग’रीब मु’ली या प्र’थेच्या आड येतात. यात मध्यप्रदेशातील काही श्री’मंत लोक आपल्या आवडीच्या मु’लीसाठी बो’ली ला’वतात. त्यानंतर क’रार केला जातो. साधारणपणे क’रार 6 महिन्यांपासून 1 वर्षाच्या दरम्यान असतो. मध्यभागी करा’र सोडण्याची मुभा देखील दिली जाते. त्याला रजा-रजा म्हणतात. करा’र मध्यभागी सोडत असलेल्या मुलास उर्वरित रक्क’म क’राराच्या मुली’कडे परत करावी लागते.

या प्र’थेमागील कारण काय आहे:- येथेच श्री’मंत लोकांनी आपली स्वप्ने पूर्ण करण्यासाठी ही प्र’था वापरण्यास सुरुवात केली आहे. या सराव प्रक्रियेमागील सर्वात मोठे कारण म्हणजे लिं-ग गुणोत्तर. स्त्री भ्रू-ण-ह-त्ये- मुळे मु’लींची सं’ख्या दि’वसेंदि’वस क’मी होत आहे. म्हणूनच लोक ही प्र’था चा’लव’त आहेत. ही प्र’था केवळ मध्य प्रदेशातच नव्हे तर इतर बर्‍याच राज्यात पसरली आहे.