जगातील पहिली लस आणि ‘या’ तीन भारतीय महिला…..

काही वर्षांपूर्वी चेचक (चिकन पॉक्स) या आ’जाराने फार मोठे डोके वर काढले होते. या आ’जा’रावर त्यावेळी उपचार देखील नवीनच होता. केवळ सहा वर्षांपूर्वी ब्रिटिश डॉक्टर एडवर्ड जेन्नर यांनी या बीमारीचा उपाय शोधला होता. मात्र, त्यांच्या उपचारावर भारतामध्ये मोठ्या प्रमाणात वि’रोध होता आणि त्यांच्याकडे सं’श’याने देखील बघितले जात होते.

याचे सर्वाधिक मोठे कारण म्हणजे 1917 मध्ये इंग्रजांनी भारतामध्ये सत्ता स्थापन केली होती. त्यामुळे इंग्रजा वि’रोधा’त मोठ्या प्रमाणात भारतीयांमध्ये वि’रोध होता. मात्र, असे असूनही इंग्रज भारतीयांना चिकन पॉक्स ल’स देण्यासाठी खूप आग्रही होते. मात्र याला वि’रोध खूप मोठा होता.

असे असले तरी त्या वेळी इंग्रजांनी मोठ्या प्रमाणात भारतात ल’सीकरण सुरू केले होते. त्यांना असे वाटत होते की, आपल्या यशामध्ये कुठल्याही प्रकारचा खंड पडू नये. ईस्ट इंडिया कंपनीने आपल्या भारतातील सर्वात मोठ्या असलेल्या कॉलनीमध्ये सुरुवातीला ल’सीकरण सुरू केले होते. पहिले इंग्रजांना या ल’सीचे वितरण करण्यात आले.

त्यावेळी त्यांचा धू’र्तपणा सर्वांना दिसला होता. यामध्ये त्यांनी राजकारण देखील आणले होते. यामध्ये ब्रिटनचे डॉक्टर भारतीय ल’सीकरण करणारे कर्मचारी या योजनेत सहभागी झालेल्या विविध कंपन्यांचे मालक आणि भारतात असलेले इंग्रज लोकांचे मित्र सहभागी होते. त्यावेळी वाडीया या राज्याचे राजा इंग्रजांच्या खूप जवळचे होते.

त्याचे कारणदेखील तसेच होते. इंग्रजांची मदत घेऊन त्यांनी मैसूरचे सिंहासन पुन्हा एकदा काबीज केले होते. केंब्रिज विश्वविद्यालयाचे प्राध्यापक डॉक्टर आन्सर सांगतात की, 1805 मध्ये यामध्ये भारतीय राणीच्या ब्रिटिश ल’सीकरणा मध्ये सहभागी होण्याचा रेकॉर्ड आहे. त्यावेळी ल’सीकरण कसे सुरु झाले होते. त्यांना चांगल्याप्रकारे माहिती होते.

याच राजवाड्यात 2006 मध्ये घराची नी’लामी झाली होती. आणि मोठमोठ्या पेंटिंग देखील यावेळी गेल्या होत्या. या पेंटिंग हास्यकलाकार यांनी निर्माण केल्या होत्या. डॉक्टर चांसलर यांनी नंतर सांगितले, वाड्याची राणी देवोजमनी यांच्या ल’सीकरणाच्या मोहिमेची हे चित्र होते. या फोटोमध्ये असलेली महिला उजव्या बाजूला उभे राहून दुसरी राणी देव जमिनी यांना काहीतरी सांगत असल्याचे दिसत आहे.

तर डाव्या बाजूला लसीकरण करत असल्याचे चित्र होते. फोटोमध्ये एकूण तीन राण्या होत्या. त्यामुळे त्यांना दाखवण्यात आले होते. राज्याच्या पहिल्या पत्नीचे नाव देव जमिनी होते. पहिल्या पत्नीला नाकाच्या खाली ओठापाशी चि’कन पॉ’क्स चे लक्षण आढळले होते. त्यामध्ये एक हलका रंग दाखवण्यात आलेला होता. त्यावेळी ही बि’मारी अतिशय घा’तक होती.

त्यामुळे भारतीय लोक हे आपल्या पद्धतीने यावर उपाय करत होते. आ’रोग्यदायी लोकदेखील या आ’जाराने ग्रा’सलेले होते आणि याचे प्रमाण देखील मोठ्या प्रमाणात वाढले होते. राजाला या बि’मारीवर उ’पाय करायचा होता. चि’कन पॉ’क्स च्या ल’सीला व्हा’यर’स विकसित केला होता.

त्यामुळेच लोक हे ज’नावरां’च्या श’रीरातील कि’टाणू आपल्या शरीरात घेऊ इच्छित नव्हते. तसेच अनेक संघटना देखील या ल’सीकरण याच्या वि;रोधात हो’त्या. प्रोफेसर म्हणतात की, गाई मधून मानवी श’रीरात येणारे वि’षाणू ही त्यावेळी खूप मोठी चिंता होती. तसेच ल’सीकरण करणे देखील त्यावेळी खूप मोठी स’मस्या होती.

ल’सीकरणा साठी प्रभावी उपाय हा होता. याप्रमाणे हिंदू लिंग जा’ती किंवा पंथ याच्याशिवाय एक श’रीरातून दुसऱ्या शहरांमध्ये कि’टाणू करणे हे कुणालाही आवडत नव्हते. त्यामुळे ल’सीकरणा मध्ये खूप मोठ्या प्रमाणात अ’डचणी येत हो’त्या. मैसूरचे राजा दादा लक्ष्मी भवानी यांचे पती यांचा या आ’जाराने मृ’त्यू झाला होता.

केंब्रिज चा इतिहासकार यांचे म्हणणे होते की लक्ष्मी थॉमस त्यांच्या पेंटिंग मध्ये हे चित्रित करण्यात आले होते. अठराशे आठ पर्यंत या चित्राला चांगलीच चर्चा मिळाली होती. त्यानंतर या आ’जारावर मात करण्यासाठी तुम्ही राण्यांनी ल’सीकरण करून घेतले होते त्यानंतर या पेंटिंग मधून हे चित्रित करण्यात आले होते या पेंटिंग मधून हे सत्य उघड झाले.